maandag 30 januari 2017

Bridge

Terwijl we op het punt stonden onze reis naar Amsterdam te beginnen zagen we twee bekenden uit de de naburige flat. We spraken ze nog even aan en daarbij merkte de vrouw op dat haar man bezoek had gekregen van vriend Alzheimer. Het leek me een opmerkelijke manier om wat algemeen wordt gezien als een ziekte aan te duiden. Ik moest er weer aan denken toen we deze week gingen lunchen bij Dolly en haar man Mike. De zussen Betty en Dolly verschillen in verschillende opzichten van elkaar. Zo speelt Betty regelmatig wedstrijd bridge en doet ze mee aan bridgetornooien, terwijl Dolly wel bridge speelt maar zich beperkt tot huiskamerbridge met een aantal vriendinnen. Daarbij is Betty democraat en Dolly republikein. Dit laatste verschil verschil maakte dat ons werd aangeraden niet over de recente politieke ontwikkelingen te beginnen.

Mike ondertussen heeft bezoek gehad van zijn vriend Alzheimer. Hij zei niet veel , maar toen we ons hadden geïnstalleerd aan de lunchtafel op het terras had hij een mooi uitzicht op het water waar luxe jachten lagen aangemeerd. Er waren niet veel schepen in beweging, maar toen er een schip langskwam wees Mike erop en ik bevestigde zijn waarneming. We waren het er over eens dat het niet druk was.
Over de voorbij varende boot heen hadden we uitzicht op de huizen aan de overzijde. Dolly die makelaar is, wees op een groot huis, dat geheel was opgeknapt. De eigenaar wilde het verkopen voor $ 45 miljoen, Het had haar moeite gekost duidelijk te maken dat die prijs iets te hoog was. Maar het zegt iets over de orde van grootte waarin men hier denkt als het over huizen dicht bij de kust gaat. Er staan meer van die stulpjes.
Ik luisterde maar half naar het gesprek en volgde met Mike de passerende jachten, grote en kleine, trage en snelle. Er passeerde zelfs  een duwboot die een kraaninstallatie verplaatste. Het gesprek tussen de drie dames verschoof langzamerhand in de richting van bridge en de bridge conventies.

Zoals bekend bestaat bridge hoofdzakelijk uit twee fases: bieden en spelen. Het bieden is in beginsel het maken van een afspraak tussen twee spelers over het aantal slagen dat men gezamenlijk denkt te kunnen maken. Maar omdat het simpel vermelden van een bod - zeg 3 Harten - onvoldoende informatie geeft zijn er biedsystemen ontwikkeld, waardoor zich aan de bridgetafel hele gesprekken in code afspelen. Bij wedstrijdbridge is een behoorlijke kennis van een of meer biedsystemen tegenwoordig onontbeerlijk. Veel thuis bridgers maken zich daar niet druk over. Dolly heeft dan ook geen boodschap aan bridgesystemen en de daarin opgenomen conventies. Ze vindt daarin in Anneke een soortgenoot. Maar...
Sommige conventies beaamt ook Anneke zijn toch wel handig. Dat zijn conventies die gebaseerd zijn op het bod 1 zonder troef, sans atout in het Frans, en no trump in het Engels. En daar zie ik Anneke aarzelen. No trump is immers niet ver af van no Trump, Door een wat ongelukkige opmerking in het Engels zou je onbedoeld toch in een discussie over de recente politieke gebeurtenissen hier kunnen komen. Gelukkig gaat het goed. No trump is duidelijk contextgevoelig.
De lunch was uitstekend in een mooie omgeving en een fraai uitzicht. Toen we weg gingen lieten we Mike achter op het terras kijkend naar de passerende jachten.

zaterdag 28 januari 2017

Dicht bij

Dit is een foto van het uitzicht vanuit het huis van Betty en Freerk. Daar is dus niet veel bijzonders aan, zou je zeggen. Dat zien we iedere dag. Maar dat is niet het geval. Eigenlijk had ik het nog niet meegemaakt dat er boven het water dergelijke nevels opstegen. Een zeldzame combinatie van temperatuur van de lucht en die van het water met praktisch geen wind.

Op de foto is trouwens ook te zien - aan met name de oever aan de links dat het water laag staat. Dat blijkt een gevolg van de geringe regenval gedurende het afgelopen jaar. We zagen die lage waterstand op verschillende plaatsen in deze omgeving.

Magnolia Bay Circle ligt als een ring om de huizen van Magnolia Bay. Het is een ruime weg, twee rijstroken breed. Op verschillende plaatsen is een straat die met een T-kruising op de Circle uitkomt. Op ieder van de kruispunten moet het verkeer dat op de Circle wil komen een STOP bord passeren. De toegestane snelheid op de Circle is 20 mile/h (32 km/h). Dat lijkt een hoop regelgeving voor een weg waarop eigenlijk alleen de bewoners van Magnolia Bay en hun bezoekers rijden en die gemakkelijk 70 km/h toe zou laten. Er is alles aan gedaan om ongelukken te voorkomen.

Wellicht is er echter wel degelijk een goede reden voor deze regelgeving. Betty maakte de opmerking dat er maar weinig eekhoorns verongelukken op deze weg, terwijl die eekhoorns toch in grote getale op die weg en er langs aan het fourageren zijn. Het zou kunnen zijn dat een snelheid van ca 30 km/h nog een snelheid is waarmee de eekhoorns kunnen werken dwz. op tijd reageren als ze een auto aan zien komen. Je ziet in ieder geval ook zonder dat je hoeft af te remmen de eekhoorns bijtijds uitwijken en oversteken. Misschien is er nooit op die manier tegen aan gekeken, maar het lijkt te werken.  

maandag 23 januari 2017

Greatgrandpa

Onder dezelfde titel als vandaag schreef ik vier jaar geleden (21 jan 2013) in mijn blog over de rol van (over)grootvaders. Inmiddels is er het een en ander veranderd en is mijn aantal achterkleinkinderen gegroeid. Ook de tweeling Spencer en Trent is gegroeid. Voor hen heeft een bezoekje aan de mall niet meer dezelfde bekoring als toen. Dus gisteren gingen we met dezelfde auto als vier jaar geleden niet naar de mall maar naar het science museum in Fort Lauderdale. Dat betekende een rit van meer dan een uur naar het zuiden. Maar zie: nu waren Spencer en Trent zo groot geworden dat zij achter de achterbank konden zitten en Anneke en ik met goede beenruimte op de achterbank. De kinderen staan iets minder centraal en de ouderdom wordt behandeld met respect. Nog sterker, de kinderen hebben na een aantal uren museum en autorijden, dezelfde neiging als alle kinderen. Ze gaan de onderlinge communicatie aan en worden daarin steeds luidruchtiger. Er ontstaat een handgemeen, waarbij ieder de schuld geeft aan de ander. Tot het niveau dat ouderlijk ingrijpen onvermijdelijk is.
In dit geval zat het ouderlijk gezag (ad interim) op de voorbank, dus van daaruit moest de rust over de hoofden van de overgrootouders heen hersteld en gehandhaafd worden. Dat geeft altijd een wat ongemakkelijk gevoel.

Ondertussen bleken de demonstraties die opkwamen tegen de racistische en seksistische kreten waarmee Trump de verkiezingen heeft gewonnen een groot succes. Niet alleen in de VS, maar ook in  Europa en Australië gingen mensen de straat op. Zo iets, dan laten deze demonstraties wel zien hoe belangrijk de VS nog steeds zijn in de wereld. De behoefte aan iemand die Amerika weer groot en belangrijk wil maken lijkt dan ook wereldwijd niet zo erg groot.
En hier weet men nog niet goed hoe zich op te stellen. Paul Krugman zei vanmorgen in zijn column (van links) dat dit kabinet corruptie en onkunde combineert tot een gevaarlijk mengsel. Een extreem voorbeeld van onkunde is wel Betsy DeVos (beoogd minister van onderwijs) die nog niet het verschil kon aangeven tussen kennis en ontwikkeling.
Een ander voorbeeld is Rex Tillerman, voorgedragen als minister van buitenlandse zaken, die en passant verklaarde dat Amerika de toegang van China tot haar bases in de Zuid-Chinese Zee zou tegenhouden en zich blijkbaar niet bewust was dat hij een oorlog zou beginnen als China zich van die bluf niets aan zou trekken. Maar de idee van een oorlog schrikt tegenwoordig al niet meer zo af. De generatie die de Tweede Wereldoorlog heeft meegemaakt is aan het uitsterven en het collectief geheugen is niet erg sterk.
Zoals commentator (van rechts, Mona Charen) daar aan toevoegde het lijkt erop dat Trump nog niet de betekenis kent van de handel voor de welvaart van de VS. Hij ziet handel als oorlog en wordt daarin gesteund door het triumviraat (Wilbur Ross, Robert Lighthizer en Peter Navarro) dat de portefeuille van Handel moet gaan bemannen. Hier is, zegt Mona, toch iets dat de Republikeinen aan het denken moet zetten: als de grote zakenman Donald Trump een handelsoorlog ontketent dan zullen de stemmers opnieuw leren dat 'die vrije markt republikeinen het weer voor elkaar gekregen hebben: Kapitalisme betekent depressie.'

Het lijkt er ondertussen op dat de eerste rechtszaak tegen Trump wegens belangenverstrengeling nu wordt voorbereid. Een aardig begin voor een president.

zondag 22 januari 2017

Beschaving

Wereldrijken komen en gaan. En veel wordt gefilosofeerd over oorzaken zowel van hun ontstaan en bloei als van hun ondergang. Van het Romeinse rijk wordt bijvoorbeeld gezegd dat de ondergang te danken was aan te sterke uitbreiding zodat de legers de uitgestrektheid niet meer konden beheersen, aan klimaat verandering, aan de invallen van barbaren, etc.

Een interessante stelling verkondigt Amy Chua (Day of Empire). Zij zegt, zonder dat ze daarbij de andere mogelijke oorzaken ontkent of bestrijdt, dat de groei van wereldrijken steeds samengaat met wat ze noemt een strategische tolerantie.
En dat achteruitgang en ondergang van de wereldrijken steeds gelijk opgaat met toenemende intolerantie.
Strategische tolerantie kan begrepen worden aan de hand van de groei van het Romeinse rijk. De strategie was dat de volken die werden onderworpen gelegenheid kregen Romeins burger te worden. Het gevolg was dat Rome op zijn hoogtepunt onderdak bood aan alle goden ter wereld, aan mensen van de meest uiteenlopende etniciteit, achtergrond en huidskleur. Al deze nieuwe burgers hadden de mogelijkheid om op te klimmen tot de hoogste rangen en posities in het Romeinse rijk en deden dat ook. Het gevolg was dat deze nieuwe burgers zich ook loyaal toonden aan het Romeinse rijk en het rijk verdedigden als militair. De belangrijkste voorwaarden voor het Romeinse burgerschap waren: trouw aan de keizer en de wetten van het rijk.

De tolerantie blijkt echter ook steeds - in alle voorbeelden die Chua onderzoekt - het zaad van de ondergang in zich te dragen. Zo ook in het Romeinse rijk. Hier speelt de komst van het christendom blijkbaar een belangrijke rol. Als onderdeel van de algemene tolerantie ten opzichte van godsdiensten kregen de christenen onder de opeenvolgende keizers meer of minder acceptatie. Maar uiteindelijk constateert Chua:

'In 303 AD startte Diocletianus de zogenaamde Grote Vervolging tegen het christendom. In die tijd stortte de Pax Romana in, waarbij Germaanse stammen binnenvielen vanuit het noorden en de Perzen aanvielen vanuit het oosten. In een poging om de Glorie van het verleden te herstellen - ironisch genoeg door maatregelen die tegengesteld waren aan de waarden van de gouden eeuw - besloot Diocletianus de on-Romeinse christenen te elimineren en weg te sturen...'

Ik kon niet voorkomen hieraan te denken toen ik Trump hoorde zeggen: 'we will make America great again' en vervolgens dat een halt moet worden toegeroepen aan de immigratie van moslims en andere ongure elementen.
Het worden - zei Freerk - vier lange jaren.

Toeval

Voelen jullie er wat  voor om in deze weken nog een keer naar Las Vegas te gaan? Dan kunnen we er een paar dagen voor uit trekken en bijv. naar de Gran Canyon gaan en naar de Hooverdam?
Op zich zelf was het plan wel aantrekkelijk. Er waren echter enkele dingen die maakten dat ik er toch wat tegen op zag. Het was de eerste dag van ons verblijf  hier en we waren nog bezig te wennen aan de zes uur verschoven dag. Daarnaast betkende het een binnenlandse vlucht in de VS en de vorige keer dat we zo' n korte vlucht hadden gemaakt was het dalen gepaard gegaan met hevige pijn in mijn oren. Tijdens onze vlucht naar Orlando was ik nog eens herinnerd aan die situatie toen ons vliegtuig kort voor het binnenvliegen van de VS van 12 naar 10 kilometer hoogte daalde en ik weer die pijn in mijn oren voelde. Ik was in dit geval niet de enige trouwens.
Freerk realiseerde zich trouwens wel dat we bij een bezoek aan Las Vegas wellicht gauw uitgekeken zouden zijn op casino na casino. We gokken niet zo vaak en dan naar de Hooverdam en de GranCanyon betekende langdurig in de auto zitten. Al met al een tamelijk vermoeiend vooruitzicht. Het plan werd wat vooruit geschoven.
Om de een of andere reden kwamen die avond ook Nederlandse cabaretiers ter sprake en de vraag of ze al hadden op getreden bij de oudejaarsconferences.
Brigitte Kaandorp niet, maar die had ooit wel een fraaie conference gehouden over de vakantie met haar zuster naar Griekenland. We slaagden erin die conference bij youtube terug te vinden en luisterden hoe Brigitten haar zus in de zomerse hitte aan de voet van de Acropolis stonden te kijken naar de mensen die utgeput van de laatste klim weer beneden kwamen. Dat bracht hun op de idee de klim naar boven niet te maken. Dat scheelde een stuk. Maar om te voorkomen dat ze daarop aangesproken zouden worden zorgden ze wel voor de nodige documentatie. Dit principe hanteerden ze vervolgens de rest van de vakantie.  Zittend op hun balkon bedachten ze alle mogelijke excursies die ze vervolgens niet uitvoerden. Ze bespaarden zo veel geld en energie en hadden een geweldige vakantie.
Terwijl we nog na zaten te praten vroeg Freerk of we nog een film wilden zien. Een feel-good movie dan. Dat werd 'Only Fools rush in'. Het is een liefdes geschiedenis tussen een projectleider uit New York en een Mexicaanse vrouw die elkaar ontmoeten in ... Las Vegas. Zij hield van de rust van de Gran Canyon en uiteindelijk krijgt zij haar eerste kind midden op de Hooverdam.  Al met al kregen we goede reportage over Las Vegas, de Gran Canyon en de Hooverdam, de reis die we niet hadden gemaakt.  
Eigenlijk konden we goed met Brigitte meevoelen.

vrijdag 20 januari 2017

Bommelding

Voor we vertrokken had Betty al een berichtje gekregen dat in of bij de Joodse universiteit een bom was gesignaleerd en dat het wel eens zo kunnen zijn dat het bridgen moest worden verplaatst of afgelast. Betty besloot eerst ter plekke te gaan kijken voor ze zou besluiten wat verder moest gebeuren. De Joodse Academie ligt naast het gebouw waar het bridgen was gepland.
Maar toen we bij de inrit van het complex kwamen bleek dat het hele terrein was afgezet. Het was duidelijk: hier zou vanmiddag niet worden gebridged. We keerden weerom en Betty nam contact met de kennis die haar in eerste instantie had gewaarschuwd. Ze zouden elkaar ontmoeten op een andere locatie die zo'n 15 kilometer verderop lag.
De bommelding zelf veroorzaakte geen opwinding. Zoiets van:
O ja? Nou dan gaan we toch ergens anders bridgen.
Ondertussen bleek of werd tenminste gezegd dat er bommeldingen waren voor diverse Joodse lokalen verspreid over Florida. Betty nam dit voor kennisgeving aan en speelde zeer succesvol in een zaaltje naast een Presbyteriaanse kerk. We hebben al eerder gemerkt dat er veel kerkgenootschappen zijn in de VS.
De volgende dag moest Betty weer bridge spelen en weer reden we naar de zaal naast het gebouw van de Joodse Academie. Er was niets meer te merken van enige extra bewaking. Maar ditmaal was Betty niet zo succesvol met haar spel. De bommelding verdween in de drukte rond de inauguratie van Trump.


dinsdag 17 januari 2017

Eten

Onze vliegreis werd periodiek onderbroken door versnaperingen en zelfs een complete maaltijd. Voor de maaltijd hadden we de keus tussen vegetarische lasagne of kip. Het is niet helemaal duidelijk hoe ik die maaltijd zou moeten aanduiden: is het de lunch of het diner. Uiteindelijk: tijdens deze reis overbruggen we in tien uur zes uur tijdverschil. Ons vertrek was om tien voor twee en onze aankomst om half zeven. Maar goed, op de desbetreffende vraag van Freerk, vond ik dat ik nog wel trek had in wat spareribs...
Bij een vorige gelegenheid waren we voor een soortgelijke actie terecht gekomen bij de 'Hooters', een gelegenheid waar schaars geklede dames met flinke boezem bedienen. Alleen bleek toen na het eten dat we aan de verkeerde kant van Orlando terecht waren gekomen en een heel eind om moesten rijden om in Palm Beach Gardens te komen. Dat moest dit keer beter. Dus nu maar eens vertrouwen op de tomtom. Maar in de omgeving van Sanford Airport is het aantal eetgelegenheden tamelijk beperkt, terwijl de richting waarin we moesten lastig te bepalen viel door de infrastructuur van het viegveld.
Eerst maar van het vliegveld af.
Voor ons reed een auto met een sticker die vermoedelijk nog over gebleven was uit de verkiezingstijd:
'Vote for a criminal and get a second one for free.' met een verwijzing naar de Clintons.
'Ja,' zei Freerk, 'Dit is duidelijk Trump country.'

Met steun van TomTom gingen we op pad naar iets waarvan we de naam even snel vergaten als we hem hadden gekozen. Maar onderweg passeerden we iets van Wings. Een gelegenheid die er door het aantal ervoor geparkeerde auto's redelijk vertrouwenwekkend uitzag. Hier werden we ontvangen door meisjes in gympakjes en met aantrekkelijke borstpartijen. Het bleek dat ze hier ook spareribs leverden en de kipfilet naakt (dat wil zeggen ongepaneerd). Het was een geschilte gelegenheid en het eten was goed.
We waren tegen tienen hier, maar Freerk had wel het gevoel dat zes uur rijden - drie heen en drie terug - toch wel wat ongemak in zijn voet had veroorzaakt.

Veilig?

In het niemandsland tussen controles op paspoort en contrabande aan de ene kant en het instapstation (de gate) zijn nog een aantal winkels met luxe artikelen, zoals drank, tassen en hoofdkussentjes, en een Ako boekwinkel. We kijken hier rond, drinken nog een kop koffie en gaan dan naar gate G5. Daar vindt de laatste controle plaats: past onze instapkaart wel bij het vliegtuig waar we in willen stappen? Dat blijkt het geval en dus komen we via de slurf die wachtruimte en vliegtuig verbindt in het vliegtuig. De ruimte met rijen van zeven stoelen blijkt niet geheel vol. Al voordat we vertrekken vinden de nodige stoelwisselingen plaats voor meer comfort.

Als we naar de landingsbaan (die in dit geval dus een startbaan is) taxiën worden de veiligheidsmaatregelen in het vliegtuig doorgenomen. Het cabinepersoneel beweegt routinematig met de door de intercom gesproken instructies mee. Ik heb niet de indruk dat de passagiers erg onder de indruk zijn. Als ik om me heen kijk is men druk bezig met andere dingen. De meesten zijn blijkbaar ervaren reizigers. Ach, in 99 van de honderd gevallen biedt de routine controle voldoende zekerheid. Maar ergens in mijn achterhoofd is er altijd nog die ene keer dat het misliep. Toen de purifier vastliep. Toen had de routine controle alleen maar geconstateerd dat het oliepeil voldoende was, maar was niet gebleken dat de verbinding tussen purifier en peilglas verstopt was. Het leek alsofhet oliepeil nooit veranderde.

Ik verdiep me verder niet in de vele mogelijkheden en pak het boek waar ik mee bezig was over de moorden die zuster Fidelma oplost in Araglin. Zuster Fidelma vormt eigenlijk een ode aan het rechtssysteem van de Keltische gemeenschap in Ierland in de 7e eeuw en een scherpe kritiek op de nieuwe tijd die wordt ingevuld door de Rooms-katholieke opvattingen. Een groot deel van de reis moet ik hebben geslapen, want de tien uur gingen verrassend snel voorbij.

Orlando/Sanford is een betrekkelijk klein vliegveld. Maar, wellicht door de verbinding die wij gebruiken, toch een internationaal vliegveld. De reizigers met bestemming Miami mogen het eerst uitstappen: zij moeten hun bagage inklaren en dan met hun bagage in de hand opnieuw inchecken. Zij staan dan ook voor ons in de rij voor de paspoort controle. We zien weer hoe de reizigers worden verdeeld over negen loketten, eerst hun hand en vervolgens hun duim op de scanner leggen en dan verder mogen. De rij vordert traag maar uiteindelijk zijn wij  aan de beurt. Ook Anneke wordt vergeleken met haar foto, haar vingerafdrukken, zowel links als rechts, worden gecheckt tegen wie weet welke databases. Maar als de ambtenaar mijn personalia bekijkt en nog eens mijn foto vergelijkt met de werkelijkheid mag ik zonder vingerafdrukcontrole verder. Leeftijdsdiscriminatie? Zou best eens kunnen, ik had al eerder gehoord dat sommige veiligheidsmaatregelen niet meer worden toegepast op boven tachtig-jarigen. Criminelen worden geen tachtig.

We gaan verder naar de bagage-afhaal-ruimte. Zoals gezegd: dit is geen groot vliegveld: er zijn maar twee transportbanden en die staan allebei stil. De bagage van onze vlucht is al van de band afgehaald en ligt er ongesorteerd naast. Het kost weinig moeite onze koffers te vinden, en nu weer verder. De douaneambtenaren zitten met hun voeten omhoog en elkaar te kletsen. Maar besteden verder geen aandacht aan de reizigers. Dat hebben we nog niet eerder meegemaakt. Dus we lopen een beetje aarzelend langs hun post heen: ze kunnen nog van gedachte veranderen, immers. Maar nee, we kunnen ongehinderd doorlopen naar de laatste controle. Voor we door de deur naar buiten kunnen staat er nog een man die als hij ons ziet aankomen een stapeltje formulieren in de prullenmand gooit en ons douaneformulier in ontvangst neemt. We hebben geen groente of fruit bij ons, hebben ons ook niet bemoeid met gevogelte en ander gedierte: we kunnen naar buiten.

Daar kijken we in het vallende duister (de zon is hier bijna of helemaal onder) om ons heen. Even onwennig in de lauwe avondlucht. Als Anneke naar het toilet gaat en ik de bagage bewaak zie ik ook Freerk en Betty aan komen. We zijn in Florida.
  

maandag 16 januari 2017

Veilig

Het aantal veiligheids maatregelen op Schiphol is duidelik toegenomen sinds de laatste keer dat we hier waren. Van ons hotel naar de aankomsthal is missechien honderdvijftig meter, maar die toegang is afgesloten. In de aankomsthal is nu eenrichting verkeer voor de voetgangers. We moete dan ook een eind om de hal heen om naar binnen te kunnen. Er is een ingang en een uitgang en bij beide staan mensen die duidelijk een officiele functie hebben en alle passanten zorgvuldig bekijken. In de hal zowel beneden bij de aankomsten als boven bij de vertrekken lopen gewapende mannen waakzaam rond. Als we een kop koffie genomen hebben en er even bij gaan zitten zie ik op een tiental meters afstand een man met schietwapen het paspoort controleren van hen die er langs willen. Je begint hier haast als vanzelf te filosoferen over beveiliging. Er komt een man met een bagagetrolley die vlak voor de bewaker een tas met doosjes verliest. De doosjes maken nogal wat lawaai - reden waarom mijn aandacht trokken - en de man begint met verontschuligende gebaren in de richting van de bewaker zijn spullen weer bij elkaar te zoeken. Niets aan de hand.
Maar stle je nu eens voor dat het omvallen van de tas een berekende afleidingsmanoeuvre was die anderen de gelegnehid wilde bieden om... Ik kijk haast automatisch om me heen. Ik zie niets verdachts tussen al die mensen die hier in de richting van de bewaker proberen te komen. Niets verdachts, maar waaraan herken je 'iets verdachts'? Het is hier zoals gewoonlijk een komen gaan van mensen uit alle windstreken. Mensen die zich met meer of minder routine voortbewegen. Maar verdacht?
Bij de incheck balie is het ongebruikelijk chaotisch. De machines voor de instapkaarten werken niet goed, maar de sfeer is gemoedelijk. We worden vlot geholpen en gaan met de instapkaart door de eerste controle - eerste? eigenlijk was het verkrijgen van de instapkaart al een controle - en lopen dan met een grote boog naar de persoonlijke controle. Alle handbagage wordt gescand, ons lichaam wordt gescand en dan kunnen we op zoek naar gate G. maar er is een extra paspoort controle ingevoerd. Met gezichtherkenninga apparatuur wordt de foto op ons paspoort vergeleken met de werkelijkheid. Daarvooor had ik mijn bril maar afgezet.
Maar alles gaat goed en we zitten nu in de ruimte die uitkijkt op de vliegtuigen. Een soort niemandsland, maar wel een waar we nog boodschappen kunnen doen. 

dinsdag 10 januari 2017

Oud en nieuw

Het is wonderbaarlijk hoe soms hedendaagse ervaringen je eigen herinneringen kruisen. Toon vertelde over de 15 gevangenkampen in de Kreis Emsland, een streek die grenst aan de oostgrens van Nederland langs Groningen en Drenthe. Het was niet onze eerste ontmoeting met die gevangenkampen: Gerard had er enkele jaren geleden al over gesproken. Door het verhaal van Gerard was de interesse van Toon gewekt. Hij was op de fiets door dat gebied getrokken en had alle 15 kampen bekeken. De geschiedenis van die kampen was, zei Toon, een vergeten en grotendeels verdrongen hoofdstuk uit de oorlog. De kampen gebouwd en gebruikt tussen 1933 en 1945 hadden eerst onderdak geboden aan tegenstanders van het Nazi-regime en naarmate de expansie van het Duitse rijk vorderde aan steeds meer krijgsgevangenen. In die tijd - toen het aantal krijgsgevangenen voortdurend toenam kwamen er zoveel dat Hitler een probleem kreeg om ze te voeden. Hoe voed je een paar miljoen Russen in gevangenschap? De kampen liggen maar een paar kilometer van de Nederlandse grens en sluiten ook aan op het veengebied van Drenthe en Friesland, waar armoe troef was. Op dat moment dacht ik aan het boek van Evert Zandstra: Volk zonder Uren, ik herinnerde me de troosteloze sfeer, het boek begint zo:
Drie etmalen achtereen bijna zonder onderbrekingen had de storm met lange zweepslagen de heide gegeseld. In deze nanacht eindelijk was hij vrij plotseling weggekropen, na een laatste aanval met woest gierende vlagen, die de spleten in de hutten opnieuw had opengeschaafd en de naaldscherpe jachtsneeuw naar binnen had doen wervelen...
De armoe had in deze streek fel socialistische en communistische sentimenten doen opbloeien. Als men ergens de oorsprong van de SDAP moet zoeken dan is het wel hier. Hier in Nieuw-Amsterdam hadden Hinderikus Vos en Hendrika Christina Eggink gewoond en hier hadden ze acht van hun tien kinderen gekregen.
De aanwezigheid van de kampen in het Emsland was bekend in Nederland, Zo nu en dan ontsnapten er gevangenen in de richting van Nederland. Maar het officiële beleid (gericht op neutraliteit) was dat dergelijke vluchtelingen werden terug gestuurd naar Duitsland, waar ze doodgeschoten zouden worden. Tegelijkertijd waren er onder de bevolking natuurlijk ook velen die hulp boden aan deze vluchtelingen. Het is een beeld van alle tijden. Het is een beeld dat in het Europa van nu ook herkenbaar is.
Ik dacht weer aan de familie Vos die in 1896 van Nieuw Amsterdam naar Tijnje was verhuisd. Een onderwijzersgezin met tien intelligente kinderen. En wonder boven wonder Hendrika Christina Eggink werd in Tijnje bezoldigd onderwijzeres. Tegen de algemene regel dat getrouwde vrouwen ontslag moesten nemen. Maar de harde socialisten in die omgeving dachten daar blijkbaar anders over. Twee dochters kregen in die socialistische beginjaren van de twintigste eeuw bekendheid als dichteres. Margot en Maria W. In Tijnje werd Hendrik (Hein) Vos geboren. Hein werd econoom en werkte met Jan Tinbergen aan het plan voor de arbeid. Hij zou na de oorlog als minister van arbeid deel uitmaken van het kabinet Schermerhorn. Hij werd daarmee wel de bekendste van het gezin Vos.
In de vooroorlogse periode was een groot deel van de bevolking in de veengebieden aangesloten geweest bij de NSB. Het lijkt erop, zei Toon, dat deze mensen de oorlog uit schaamte hadden verdrongen. Het duurde tot vijftig jaar na de oorlog voor men in deze streek bereid of in staat was de bevrijding van 1945 te herdenken.
Mijn gedachten gingen terug naar Tijnje dat maar op een steenworp afstand ligt van Terwispel, waar de oudste broer van Hein, Christiaan Jan Vos, hoofdonderwijzer werd. Deze Chris trouwde in 1914 met de zuster van de man die mijn vader zou worden. En daardoor was Chris Vos mijn oom.
Hein Vos kon niet lang minister blijven: de KVP wilde hem niet, vermoedelijk omdat Hein er geen geheim van maakte dat hij homosexueel was en samenleefde met de schrijver Aar van de Werfhorst. Hein en Aar vroegen of Maria W. voor hun huishouding  wilde zorgen en dat heeft ze daarna veertig jaar gedaan. Later trok ook de moeder van Hein bij dit huishouden in...
Een voor die tijd opmerkelijk staaltje van openheid.
In 2017 , zegt Toon, is er in een van de kampen in het Emsland een informatiecentrum gevestigd, waar de hele geschiedenis van het gebied is terug te vinden.
         

De wraak van de techniek (2)

Techniek en technologie ontwikkelen zich in feite onafhankelijk van de mens. Dat klinkt misschien vreemd omdat het uiteindelijk de mens is die de techniek ontwikkelt. En toch er zijn verschillende manieren om meer gevoel te krijgen voor deze stelling.
Aan de ene kant kan men zeggen het is niet de mens die de techniek ontwikkelt, maar een mens die een (kleine) toevoeging doet aan de bestaande technische kennis, maar alleen als hij die bijdrage realiseert. Door zijn bijdrage vergroot hij de menselijke kennis van techniek en technologie. Die kennis is in feite een collectief goed.  Want als hij zijn bijdrage eenmaal gerealiseerd heeft kan hij dat niet meer ongedaan maken.
Als de vernieuwer zijn bijdrage niet realiseert of deelt verandert er in de technische kennis van de mensheid niets.  Een typisch voorbeeld is Leonardo da Vinci, die wordt gezien als een van de grootste genieën uit onze geschiedenis. Maar omdat hij in feite van de machines die hij heeft ontworpen niets heeft gerealiseerd is zijn bijdrage aan de wetenschap en de techniek verwaarloosbaar.

Er is een andere manier om te kijken naar de onafhankelijkheid van de technische ontwikkeling. Die presenteert zich als we even terugdenken aan onze jeugd. In het begin van mijn jeugd bijv. werkte ik nog met een lei en een griffel om dingen op te schrijven. Om de lei schoon te maken had ik een nat sponsje in een blikken doosje. Een ideale omgeving voor het laten ontkiemen van een bruine boon.
Ik verwonderde me daar niet over, want dat was de wereld met de techniek van die tijd die ik als vanzelfsprekend accepteerde. Een andere techniek om te schrijven was met behulp van een (kroontjes)pen. Op het meeste papier dat kort na de oorlog beschikbaar was was het schrijven met de kroontjespen een riskante bezigheid, want vaak bleef de pen in het papier steken en veroorzaakte dan vlekken. Het zou dwaasheid zijn geweest om te proberen alle technische hulpmiddelen van die tijd niet te willen. Dus groeide ik op met de fiets en met de auto; er waren films in die tijd en treinen, er waren zelfs vliegtuigen. Het bestaan van al die zaken werd me bekend en verklaard voor zover mogelijk door mijn ouders en andere opvoeders.
25 jaar later groeiden mijn kinderen op in een andere wereld. Een wereld waarin televisie en telefoon vanzelfsprekend waren geworden, waarin ik zelf een auto had en een type machine. Ik had mijn eerste vliegreizen achter de rug. Ik kan me eigenlijk niet herinneren dat mijn kinderen zich verbaasden over de techniek waarmee ze opgroeiden. Nee, tegen de tijd dat zij volwassen waren wisten zij er meer van dan ik. Ze experimenteerden met de eerste personal computer.
En nog weer vijfentwintig jaar later gaf ik mijn kleinkinderen een computer op hun 18e verjaardag. Zij groeiden op met het vanzelfsprekende gevoel dat er een internet was, voor hen was er nauwelijks een reden om te veronderstellen dat het ooit anders was geweest, het was een wereld waarin iedereen e-mail had en googelen een werkwoord was geworden.
Hoewel aan iedere nieuwe technische ontdekking tenminste een mens heeft gewerkt, heeft de mens geen invloed noch op de richting, noch ook op de snelheid van de technische ontwikkeling.
Iedere nieuwe generatie komt op de wereld en maakt zich de techniek eigen van dat moment. Het is onmogelijk om de collectieve kennis van de mensheid teniet te doen en opnieuw te beginnen.