Reacties

Ik heb de wellicht onhebbelijke gewoonte volstrekt onbekende mensen aan te spreken bijv. in winkels. Dat leidt soms tot verrassende reacties.
In een modezaak stond een dame een rode omslagdoek te passen terwijl ze zichzelf in de spiegel bekeek. Ik kon het niet nalaten:
die doek staat u veel beter als u er vriendelijk bij kijkt.
De dame keek me schattend aan: meneer het is een ernstige zaak, want het is crisis. Ik moet op de kleintjes letten.
Het was een tamelijk grote omslagdoek, dat wel.
Bij Waanders in de Broeren in Zwolle kwam een dame naast me staan. Voor ons lag de nieuwe roman van Donna Tartt: Puttertje. De dame pakte het boek taxerend op en legde het toen weer neer. Ik zei:
Eigenlijk is het onverantwoord zulke dikke boeken te schrijven.
Och antwoordde ze:
Als ik zo' n boek koop snij ik het over de rug in twee delen. Dat heb ik ook gedaan met dat boek van Geert Mak: Europa. Toen kon ik de eerste 500 bladzijden gemakkelijk lezen. Daarna de rest. En zo heb ik het ook uitgeleend aan een vriendin. Die vond dat zeer praktisch. Daarna heb ik de twee helften tegen elkaar in de kast gezet.
Het leek mij ook een praktische oplossing, al moet ik nog een drempel overwinnen voor ik een boek moedwillig beschadig. Maar 't Puttertje is inderdaad wel erg dik.

Kleine ongemakken

Zo nu en dan zit het tegen. In het weekend zaten we in Esquelbecq in de caravan. Ik vulde de watertank om in de loop van de dag tot de ontdekking te komen dat het pompje niet meer werkte, zodat er geen water uit de kraan kwam. het was dus behelpen met flessen water. Zondagmorgen deed ik daarom water vanuit de fles in onze waterkoker om thee te maken, wachtte tot het water kookte en goot mijn theekop vol. Een eigenaardige geur steeg op. Meer nauwkeurig: mijn thee stonk. Omdat het de eerste keer was dat me dat overkwam viel mijn verdenking op de fles met water. Maar inspectie leidde tot niets. De fles kon niet de boosdoener zijn. Was die thee te drinken?
Ik rook nog eens, maar het resultaat was het zelfde: die thee stonk. Uiteindelijk keek ik in de waterkoker. De donkere vlek tegen de wand verklaarde veel: dat was vroeger een nachtvlinder geweest. Toen ik de koker omkeerde en omspoelde bleek dat er ook een spin in gezeten had. Ik had thee van of met vlinder en spin, die heb ik niet opgedronken.
Tot de kleine ongemakken behoorde ook de mededeling van buurman Piet. Die vertelde dat hij zijn nagels geknipt had. Dat moest wel eens gebeuren, zei hij. En met zijn kalknagels is dat geen sinecure. En omdat de nagels nogal ver weg zitten: hij had in zijn teen geknipt. Op mijn vraag: en nu?
Ja, bloeden hè. En het doet ook wel een beetje pijn.    
   

Kunst en kunstwerken

Als we praten over kunst en cultuur denken we al gauw aan beeldende kunst in de vorm van schilderijen en beelden. We denken aan literatuur en grafiek en aan muziek en dans. Het is vooral op deze terreinen dat we veronderstellen dat de menselijke creativiteit zich openbaart, terreinen die met name lijken te dienen voor het opvrolijken, het versieren van ons dagelijks leven. Het is dan ook vooral op deze terreinen dat zich de discussie voordoet of bepaalde uitingen voldoen aan de op dat moment geldende criteria voor kunst. Dat is een heel speciale discussie, waarin de meningen zich groeperen rond smaakmakers: verdwijnt de smaakmaker, dan is het maar de vraag of zijn uiting van creativiteit nog lang erkend wordt.
Men denkt niet zo vaak aan kunst en creativiteit als het gaat over fotografie, hoewel de fotograaf een achtenswaardig, en gewaardeerd beroep heeft ziet men hem zelden als kunstenaar. Hetzelfde geldt voor het werk van de technicus, de weg- en waterbouwer. Hoewel: bij de aanleg van wegen etc. spreekt men wel van kunstwerken, zoal bruggen, viaducten en wat dies meer zij. Maar hoeveel creativiteit wordt er niet gelegd in het maken van oplossingen voor technische problemen?
Neem nu, het tramverkeer in Amsterdam, dat beoogt mensen de mogelijkheid te geven heen en terug te reizen langs dezelfde route. Daarvoor zijn twee tramsporen nodig. In straten al de Utrechtsestraat en de Leidsestraat ontbreekt daartoe de ruimte. De oplossing van enkelspoor met een dubbelspoor op de bruggen over de grachten leidt  tot een elegant lijnenspel gezien vanuit het perspectief van de bestuurder - of dat van de achter hem zittende reiziger - dat niet onderdoet voor dat van een 'modern kunstwerk'. Ik denk dat de creativiteit die gebruikt wordt om oplossingen te vinden voor problemen die gezien worden als louter technisch ten onrechte niet als kunst en cultuur worden gezien.

Kunst

Ik geef onmiddellijk toe: onder omstandigheden  ben ik een echte cultuurbarbaar. Anders gezegd onder omstandigheden is mijn waardering voor moderne kunst ver onder de maat. Misschien heeft het wel iets te maken met wat Ben ooit zei: kunst heeft iets te maken met kunnen, je moet iets kunnen wat een ander niet kan voordat je kunt spreken van kunst. Hoe het ook zij: na ons bezoek aan het Museum + galerie Van Lien in het voormalige gemeentehuis van Fijnaart was ik niet erg onder de indruk. Het museum stelde op drie verdiepingen het werk ten toon van drie kunstenaars. Schilderijen van Erik Oldenhof die geometrische figuren à la Mondriaan had gemaakt; grafiek van Bob Bonies en André van Lier met objecten; deze laatste waren hoofdzakelijk uitdrukkingen van het hexametrische vouwlijnen systeem: een ellips die met zes lijnen in wisselende objecten van bordkarton was geknipt (of gesneden natuurlijk), De grafiek van Bob Bonies bestond uit schilderijen met horizontale lijnen die door hun onderlinge afstand lichtelijk psychedelische effecten veroorzaakten. Maar toen we drie van die zalen hadden door gelopen kon ik de associatie met de vader van Wallander niet kwijt. De vader schildert iedere dag het zelfde landschap, dag in dag uit jaar in jaar uit, een uiteindelijk zeer ontmoedigend werk. Een grote verscheidenheid aan werk zei een van de dames die een toezichthoudende rol leek te vervullen. Terwijl ik eigenlijk het gevoel had dat het allemaal hetzelfde genre was: geometrische figuren al dan niet in kleur.
En dan dringt zich toch weer de vraag op: wat is kunst? De eis van Ben dat je er iets voor moet kunnen, is dan niet geheel bevredigend. Ik neig ertoe te zeggen dat kunst is, wat als kunst wordt gepresenteerd. De man die zich schuldig verklaarde (sic!) aan deze uitstalling en die de galerie opende vertelde dat hij al vijftig jaar leefde in de wereld van de kunstenaars. Het klonk of dat een argument was voor iets, al is me niet geheel duidelijk voor wat. Maar hij heeft er ongetwijfeld meer verstand van dan ik.