woensdag 3 september 2014

Verandering

Bij het zoeken naar een tekst op mijn harde schijf - hij moet toch ergens zijn - klikte ik min of meer toevallig een oude brief aan. Het lijkt wel aardig om in deze tijd waarin we real time verbonden zijn met de uithoeken van deze wereld, nog eens terug te kijken hoe dat vijftig jaar geleden ging. Het volgende stukje brief is tekenend.
sts Katelysia, 12 januari 1959.

Beste allemaal,
De steeds kouder wordende dagen glijden voorbij in trage een­to­nigheid, maar uiteindelijk zijn we Anacortes toch tot op een dag of vijf genaderd. Slechts zelden heb ik zo uit zitten kij­ken naar een haven als naar Anacortes, niet vanwege de lengte van de zeereis, maar omdat ik in dat kleine plaatsje in Was­hington bericht verwacht over Vader. Verdrietig is het om op twintigduizend kilometer van huis te zijn en dan als laatste bericht een brief te hebben van bijkans een maand geleden.

Wanneer gaan Ank en Dolf nu eigenlijk trouwen? Ik dacht dat hun streefdatum ergens in maart lag, maar moeten ze daarvoor zo lang van te voren in ondertrouw? Afijn, misschien hoor ik er nog wel eens iets meer van. En hoe staat het nu met de verbou­wing?

De communicatie ging in hoofdzaak per papieren brief, al was het mogelijk om een telegram te sturen in heel bijzondere situaties. De normale procedure was dat de mensen die me een brief schreven  die naar het kantoor van Shell in Rotterdam zonden. De Shell zond de brieven dan (gesorteerd per schip) als luchtpost  naar de haven waar wij werden verwacht. Wel, dat ging wel eens mis, zoals blijkt uit de brief die aan de bovenstaande vooraf ging:

 sts Katelysia, 19 dec. '58.

Beste allemaal,
[....]
Over dat meenemen naar Nederland gesproken: Weten jullie al dat onze orders luiden Miri - Rotterdam? We gaan via het Suez­kanaal wat met zich meebrengt, dat we waarschijnlijk eind ja­nuari in Rotterdam zullen komen.
Een paar dagen later:
Aan het bovenstaande had ik nog enkele dingen toe willen voe­gen, maar het is allemaal niet meer nodig, we gaan niet naar Rotterdam, we zullen in plaats daarvan de Grote Oceaan nog eens oversteken naar een plaatsje in de buurt van Seattle. Wederom blijkt de nutteloosheid van het maken van plannen. We zouden in Singapore water laden. In de paar uur dat we daar zouden lig­gen, zouden er twee Engelse leerling-machinisten en een ex­tra bootsman aan boord komen samen met de plaatsvervan­ger van Van Stappen. Dat gaat nu niet door.
Als we in Rotterdam zouden zijn gekomen zouden de 1e stuurman en Kuit hoogstwaarschijnlijk met verlof zijn gegaan. Kuit zou van de gelegenheid gebruik gemaakt hebben voor z'n A te gaan studeren. Dat gaat nu niet door. Kuit zal waarschijnlijk nu net geen gelegenheid hebben zich op te geven voor de examen­zitting van mei.
Als we in Rotterdam gekomen zouden zijn zou de vierde machi­nist van de gelegenheid gebruik gemaakt hebben te trouwen. Vrijwel alles was al geregeld, maar ook dat gaat nu niet door.
Ik weet nog niet waar we drinkwater zullen laden, niet in Mi­ri. Ik hoop dat ik nog de gelegenheid zal hebben enige inkopen te doen, want ik had gerekend dit in Singapore te kunnen doen.
Afijn, in de ruim drie weken dat we nu weer op zee zullen zit­ten zullen we ook de sensatie beleven tweemaal dezelfde dag mee te maken. En daarmee is voorlopig het nieuws van hier wel uit­ge­put. Voorlopig dus weer de hartelijke groeten van
Jaap
p.s. Ik wens jullie ook allemaal een gelukkig nieuwjaar. Jaap.

Onder die omstandigheden kon het wel eens een tijd duren voor een brief aankwam. Aan boord zeiden we: niets is veranderlijker dan de Shell. In Nederland volgde men de bewegingen van de schepen in de krant bij de scheepsberichten. Ook die waren niet altijd juist. De sensatie om tweemaal dezelfde dag te beleven was een gevolg van het overschrijden van de datumgrens: toen nog een hele gebeurtenis.