maandag 24 oktober 2016

Digitale dementie

Onder deze titel schreef Manfred Spitzer, geheugenonderzoeker en psychiater, zijn boek over de kwalijke gevolgen van het overvloedig gebruik van media. Spitzer betoogt dat het niet gebruiken van je hersens leidt tot achteruitgang. Hersencellen die niet gebruikt worden sterven af. Dit is goed te merken aan de hippocampus. De hippocampus bevat onder meer de cellen die onze ruimtelijke oriƫntatie mogelijk maken. Je zou kunnen zeggen dat in de hippocampus onze mentale atlas zit opgeborgen. Spitzer geeft daarvan een sprekend voorbeeld: Een groep van Londense taxichauffeurs werd vergeleken met een controlegroep van Londense buschauffeurs. Het verschil zit daarin dat de taxichauffeurs kris kras de weg moeten kennen in Londen met zo'n 25000 straten, terwijl de buschauffeurs even ervaren met rijden in het Londense verkeer, langs vaste trajecten rijden. Na de test bleek dat bij de taxichauffeurs de hippocampus duidelijk sterker was gegroeid dan bij de buschauffeurs. Dit verschil was niet tijdelijk maar bleef ook na de test.
Niemand zal verwonderd zijn dat een atleet moet trainen om zijn spieren in conditie te houden. Topsport betekent dan ook inderdaad dagelijks uren spierarbeid. Dat de noodzaak voor training van de hersencellen even noodzakelijk is valt wellicht minder op. Tenzij men ziet dat topschakers - even aannemende dat schaken te maken heeft met hersenarbeid - eveneens vijf tot zes uur per dag met schaakstellingen bezig zijn. Wil men tot de top horen dan hoort ook die training erbij. Niet alleen Digitale Dementie, maar ook zijn Amerikaanse tegenhanger The Dumbest Generation laat aan de hand van vele onderzoeken zien dat de leerprestaties van schoolkinderen afnemen door het veelvuldig gebruik van computer- en andere mediaschermen. Dit in tegenstelling tot wat de voorstanders van computers op school beweren.
Spitzer vermeldt dat hij met het verschijnsel van mentale achteruitgang werd geconfronteerd toen zijn GPS-toestel uit de auto was gestolen. Plotseling bleek dat zijn oriƫntatie in de ruimte achteruit gegaan was. Het viel niet mee om zelf de weg te vinden. Ook van de route naar plekken waar hij meermalen was geweest had Spitzer, zegt hij, maar een flauw idee.
Dat gevoel niet te weten waar hij was overviel ook mijn zoon Freerk die eigenlijk automatisch de GPS aanzet als hij in de auto stapt. Hij bedacht dat dit toch een ongewenste situatie was en besloot van de westkust van Florida waar hij was aan de hand van de kaart buiten de hoofdwegen om terug naar het oosten te rijden. Er zijn eigenlijk maar weinig wegen in Florida oost- west en al evenmin noord- zuid. vermoedelijk omdat Florida is geconstrueerd en niet zoals een land in Europa gegroeid. Om een weg te vinden die niet over de hoofdwegen gaat is niet helemaal vanzelfsprekend.
Maar om dat te kunnen doen moest hij een kaart van Florida hebben. En die lag natuurlijk niet in de auto. De oplossing was simpel. Freek ging op weg en stopte bij de eerste de beste benzinepomp. Hij vroeg naar een kaart van Florida.
'Maar meneer, was het antwoord, 'hebt u geen GPS?'