dinsdag 19 juli 2016

Shock Doctrine

Onder deze titel verscheen het boek van Naomi Klein in 2007. Je wordt niet vrolijk van dit boek. De shock doctrine is een strategie die aan Milton Friedman wordt toegeschreven. De gedachte is dat gebruik gemaakt moet worden van situaties waarin de bevolking zich in een shock toestand bevindt om gewenste conservatief kapitalistische opvattingen door te voeren. Een goed voorbeeld is de orkaan Katrina in 2005. Zoals bekend moesten de inwoners van de volkswijken worden opgevangen in onder meer het plaatselijke stadion. Terwijl de mensen daar opeen gepakt zaten en de overheid in gebreke bleef om adequate hulp te bieden zei het vooraanstaande Republikeinse Congreslid: 'We zijn er eindelijk in geslaagd die volksbuurten op te ruimen. We konden het niet zelf, maar God zorgde ervoor.' Een hele groep ontwikkelaars stortte zich op de stad en verving de goedkope woningen door dure condo's.
In het proces werden ook de openbare scholen vervangen door privaat gerunde 'charterscholen.' Naomi Klein haalt in dit verband de 93-jarige Milton Friedman aan: De meeste scholen in New Orleans liggen in puin, net als de huizen van de kinderen die er naar school gingen. De kinderen zijn nu verspreid over het land. Dat is tragisch maar het geeft ook de gelegenheid om het schoolsysteem grondig te hervormen.' Dat lukte: van de 123 openbare scholen voor Katrina bleven er nog 4 over. Voor de storm waren er 7 charterscholen, erna 31; 4700 onderwijzers werden ontslagen en sommige jongere docenten werden aangenomen tegen een lager salaris.  
Friedman had inmiddels een carrière opgebouwd met deze idee om gebruik te maken van een rampzalige situatie. Hij was onder meer adviseur van de nieuwe Argentijnse regering na de gewelddadige coup van Pinochet in 1983. Friedman adviseerde een radicale transformatie van de economie (vrijhandel, belastingverlaging, privatisering van de dienstverlening, verlagen van de sociale uitgaven en deregulering). Friedman voorspelde dat de plotselinge snelheid en schaal de invoering zou vergemakkelijken. Naomi volgt vele voorbeelden van deze 'shock doctrine', zo onder meer in Sri Lanka waar de ontwikkelaars onmiddellijk na de tsunami ingrepen door de hele kust waar de visserij zijn bestaan had op te kopen en vol te bouwen met luxe woningen. Het ging een beetje mis in Irak, waar de militaire top iets te gemakkelijk dacht over de invoering van de shock therapie van de economie.
Dezer dagen moest ik weer denken aan Naomi Klein: als we naar de gebeurtenissen in Turkije van de afgelopen week kijken lijkt de shock doctrine allerminst dood. Van de verwarring die is ontstaan door de militaire coup heeft Erdogan onmiddellijk gebruik gemaakt om een aantal veranderingen door te voeren. Veranderingen die voor de argeloze buitenstaander niets te maken hebben met de coup, maar kennelijk deel uitmaken van een andere agenda.  

Geen opmerkingen:

Een reactie posten