Europa

Ok. Nu Brexit er toe lijkt te leiden dat ook in Nederland en Frankrijk sommigen denken dat het voordelig is om de Europese Unie maar te verlaten lijkt het onvermijdelijk een standpunt te bepalen. Al te gemakkelijk wordt Europa afgedaan als een bureaucratich geheel dat ergens ver weg - in Brussel - volstrekt onzinnige besluiten zit te nemen.
Maar wat is Europa?
Goed ik ben maar een oude man en lijd misschien zelf wel aan seniliteit. Maar iets in mij herinnert zich nog de oorlog, de 2e Wereldoorlog wel te verstaan. Ik heb die meegemaakt en heb het haast onwaarschijnlijke geluk gehad dat ons hele gezin de oorlog heelhuids heeft overleefd. Eigenlijk is me niet veel overkomen anders dan de bijna veertig jaar aan nachtmerries.
Toen ik na de oorlog weer op school kwam waren verschillende vriendjes verdwenen. De Transvaalbuurt in Amsterdam was bestond voor een groot deel uit verwoeste huizen, huizen van joden, ontdaan van alle beschikbare hout nodig om de hongerwinter te overleven.
Achteraf zou je de 2e Wereldoorlog kunnen zien als de tot dusver laatste in een reeks oorlogen op het Europese continent over een periode van 1200 jaar, vanaf het verdrag van Verdun in 843. Weet u het nog 843: toen de erfenis van Karel de Grote verdeeld werd tussen Karel de Kale en Lodewijk de Duitser? Eeuw in eeuw uit: oorlog. Iedere oorlog bloediger dan de vorige.
Wie nu langs de frontlinie van de 1e Wereldoorlog loopt van de Belgische kust tot in de Elzas kan zien wat dat betekend heeft. We hoeven niet naar Verdun daarvoor: Op Langemark en Tyne Cot nog geen tien kilometer van Ieper en van elkaar liggen zo' n 100 000 graven van Duitse en Britse jongens tussen de 18 en 22. Gestorven voor het vaderland. Wat is dat vaderland? Een land in oorlog? 
Voor mij was het duidelijk: Frankrijk en Duitsland moesten tot samenwerking gebracht worden en dat gebeurde onder druk van de VS. De EGKS (Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, symbool voor de belangrijkste grondstoffen voor de wederopbouw) kwam van de grond. Min of meer gelijktijd met een samenwerkingsverband op kleiner schaal: de Benelux.
Wie nu denkt dat was een peuleschil, dat stelde niets voor, heeft geen flauwe notie van wat het betekent een samenwerkingsverband te creeren tussen twee gebieden met een zo verschillende culturele bagage. Maar vergeleken met een Europese eenwording was het inderdaad nog eenvoudig. Later, veel later, aan het eind van mijn carriere heb ik een beetje smaak in de mond gekregen van wat het betekent samen te werken alleen nog maar op regionaal niveau tussen Vlaanderen en Nederland. Maar dat was veel later.
In het begin van mijn carriere kwam ik terecht in de machinekamer van schepen die gedurende de oorlog hadden gevaren, tussen mensen die dat hadden meegemaakt. Ik begon me een voorstelling te maken van wat het betekende in de machinekamer te varen in oorlogstijd. Zorgen dat de machine blef draaien terwijl je niet weet wat er om je heen gebeurt. De mogelijkheid vaan oorlog werd plotseling weer reeel toen ik in 1962 in de buurt van Venezuela voer, terwijl er een pokerstrijd werd gevoerd om de raketten op Cuba. Een werkelijk treffen zou betekenen, enfin ik was toen nog maar pas getrouwd.
Europa voor mij betekende meer dan alleen maar een aantal staten die moeite hebben met elkaar door een deur te gaan. Europa betekende ook een mogelijk perspectief op duurzame vrede in mijn wereld.
Maar Europa voor mij is vooral ook praktisch. Nog even terug naar mijn carriere in de machinekamer van die oude schepen. We moesten als machinist onderhoud plegen en daarvoor hadden we materiaal nodig, reserve onderdelen vooral. Ik nodig iedereen met me mee te voelen als je onderdelen hebt besteld en inderdaad onderdelen krijgt, maar bij die onderdelen is er geen gebruik gemaakt van Whitworthdraad zoals gevraagd; u krijgt moeren met metrische draad. Het vervelende is dat ook uw gereedschap dan niet meer past. Voor een wereld die steeds meer internationaal verkeer heeft is standaardisatie noodzakelijk en onvermijdelijk. Die standaardisatie is een moeizaam en uiterst kostbaar proces. Maar het is een proces dat meer doelmatigheid bevordert dan wat dan ook. Standaardisatie van bijvoorbeeld maten en gewichten zoals die in Groot Brittannie de afglopen jaren plaats vindt is enorm ingrijpend, maar er is maar zelden iemand die zich dat schijnt te realiseren. Europa voor mij betekent ook standaardisatie, praktisch en heel rechtstreeks. Dat vindt u bijvoorbeeld heel platvloers in de stekkertjes die u in Europa moet gebruiken om de verschillende digitale apparaten te voeden. Nog slechts enkele jaren geleden werd ieder apparaat uitgrust met zijn eigen stekker. Nu kunt u met bijna een stekker volstaan. Europa voor mij betekent noodzakelijke standaardisatie.
Maar Europa voor mij betekent ook platvloerse macht tegenover de monopolistische multinationals: zonder de macht van de Europese Unie had Microsoft doorgedrukt dat de Microsoft webbrowser de enige beschikbare browser was. Alleen doordat Europa 450 miljoen consumenten vertegenwoordigde kunt u nu naast de Microsoft browser uw eigen voorkeur laten gelden.
In de praktijk betekent het vrije verkeer van goederen mensen en diensten ook nogal wat: Omstreeks 1988 kocht Benna een bankstel in Belgie. De afspraak was dat ik het van Belgie naar Frankrijk zou brengen. Ik huurde dus een busje en omdat de vracht naar het buitenland moest kreeg ik een rekening mee waarop de Belgische BTW was berekend. Bijna twee uur later kwam ik bij de Belgische douane om de Belgische BTW terug te vragen. Het trof dat het ook voor de douane lunchpauze was, zodat ik na het eten de papieren weer op kon halen en vijf kilometer doorrijden naar de Franse douane waar dan de Franse BTW kon worden afgedragen. Een omslachtige procedure, die je niet altijd moet proberen te volgen. Immers toen Georges bij ons het erf opreed met een gebroken krukas, kon zijn auto naar de schroothoop. Alleen: kun je een Franse auto zomaar op de Nederlandse schroothoop gooien? Nee dus; een telefoontje met de douane leerde dat de auto eigenlijk eerst uit Frankrijk uitgeklaard moest worden, vervolgens in Nederland in geklaard, vervolgens total loss moest worden verklaard voor hij op de schroothoop kon...
Voor het geval u mijn opvatting niet hebt begrepen: ik ben voor verdere integratie van Europa, betere afstemming van regels, betere samenwerking op het gebied van (cyber)criminaliteit, ...